Bediüzzaman: Şeair-i İslamiye Nedir? Peki, “Dinde Zorlama Yoktur” Ayeti Ne Anlama Geliyor?

Ramazan Risalesi’ni okuduk ve Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri, bu eserin başında şu ifadeyi kullanıyor:

“İkinci risale olan ikinci kısım Ramazan-ı Şerife’ye dairdir. Birinci kısmın ahirinde Şeair-i İslamiye’den bir nebze bahsedildi.”

Bu noktada Şeair-i İslamiye nedir? sorusu gündeme geliyor.

Hukuk-u İslamiye’ye göre, Şeair-i İslamiye, icra ve tatbiki Devlet-i İslamiye’ye ait olan farz-ı kifaye ve sünnet-i kifaye nevinden amellerdir.

Örneğin:
    •    Namaz kılmak farz-ı ayındır.
    •    Ancak devletin namazı teşvik etmesi, kılmayanlara had cezası uygulaması Şeair-i İslamiye’ye girer.
    •    Oruç tutmak farz-ı ayındır.
    •    Ancak Ramazan ayının toplumda ihya edilmesi, oruca hürmetsizlik edilmemesi ve buna yönelik düzenlemeler Şeair-i İslamiye’nin gereğidir.

Bu noktada bir soru gündeme geliyor:

“Madem dinde zorlama yoktur, o zaman Şeair-i İslamiye’yi tatbik edecek bir devletin anlamı nedir?”

Bu soru, özellikle Bakara Suresi’nin 256. ayeti üzerinden tartışılıyor:

وَلَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ
“Dinde zorlama yoktur.” (Bakara Suresi, 256. Ayet)

Bazı kimseler, bu ayeti yanlış yorumlayarak, İslamî hükümlerin devlet eliyle uygulanamayacağını iddia etmektedir.

Oysa bu ayetin hakiki manası beş şekilde anlaşılmalıdır:
    1.    Din-i İslam’ın tatbiki kolaydır, içinde hiçbir ikrah (zorluk) yoktur.
    •    İslam’da hükümler insan fıtratına uygundur ve kişinin kaldıramayacağı yükler yüklenmez.
    2.    Dinde teklif-i mâlâ yutâk yoktur.
    •    Yani İslam, kişiye gücünün yetmeyeceği bir sorumluluk yüklemez.
    3.    Halkın kalbine imanı sokmak, sadece Allah-u Teâlâ’ya ait bir haktır.
    •    İnsanları zorla Müslüman yapmak mümkün değildir, iman ancak hür iradeyle gerçekleşir.
    4.    Dinde zorlama olmaması, kafirlerle harp etmemek anlamında değildir.
    •    Bu mana kıtal ayetleriyle neshedilmiştir.
    •    İslam devleti, gerektiğinde cihad emrini tatbik eder.
    5.    İslam diyarında kalan zımmîler, cizye verdikleri sürece dinlerinde serbesttirler.
    •    Ancak İslam toplumu içinde kamu düzenine zarar veremezler ve İslam hukukuna riayet etmek zorundadırlar.

Bu noktalar göz önüne alındığında, Şeair-i İslamiye’nin tatbiki ile “Dinde zorlama yoktur” ayeti arasında bir çelişki olmadığı ortaya çıkmaktadır.