Fransa'nın Bageti mi, Malatya'nın Tandırı mı? - 1. Bölüm

MALATYA’NIN TANDIR EKMEĞİ – ASIRLIK BİR GELENEK

Malatya’nın sokaklarında dolaşırken, bir köşede tüten tandır dumanını, sıcak ekmeğin kokusunu duyduğunuzda bir şeyi anlarsınız: Burada hâlâ tarih yaşıyor.

Tandır ekmeği, sadece bir ekmek değil, bir kültür, bir miras, bir hayat biçimi.

Anadolu’nun kadim mutfak kültüründe tandır, hem ekmeğin hem de aile sıcaklığının merkezinde yer alır. Yüzyıllardır, evlerin bahçelerinde, köy meydanlarında, mahalle aralarındaki tandırlarda ekmek pişirilir.

Peki, Malatya’nın tandır ekmeği neden bu kadar özel?

TANDIR EKMEĞİNİN TARİHİ VE ANADOLU’DAKİ YERİ

Tandır ekmeğinin tarihi, binlerce yıl öncesine dayanır. Orta Asya’dan Anadolu’ya taşınan bu ekmek yapma geleneği, Türklerin göçebe kültürüyle şekillenmiş, yerleşik hayata geçişle birlikte Anadolu’nun vazgeçilmezlerinden biri olmuştur.

Malatya’da ise tandır ekmeği, sadece bir besin değil, aile içindeki birlikteliğin ve paylaşımın simgesidir.

Eskiden, her evin bahçesinde bir tandır bulunurdu. Sabah erken saatlerde kadınlar bir araya gelir, tandırın başında hamurlar açılır, sohbetler edilir, ekmekler pişirilirdi. Bu, sadece ekmek yapmak değil, bir dayanışma ritüeliydi.

Gelenek şöyleydi:
    •    Tandır yakılmadan önce aile büyükleri dua ederdi.
    •    Hamurlar özenle yoğrulur, un ve suyun en doğal haliyle hazırlanırdı.
    •    İlk ekmek, eve bolluk ve bereket getirmesi için sofranın ortasına konurdu.
    •    Tandır başında ekmek pişiren kadınlar, aralarında hikâyeler anlatır, türküler söylerdi.

Bugün Malatya’nın kırsal bölgelerinde bu gelenek hâlâ sürüyor. Ama şehir merkezlerinde tandır ekmeği, eski sıcaklığını kaybetmeye başlamış durumda.

TANDIR EKMEĞİNİN YAPIM SÜRECİ VE LEZZETİNİN SIRRI

Tandır ekmeği, modern fırınlarda üretilen ekmeklerden çok farklıdır. Çünkü…
    •    Doğal undan yapılır, katkı maddesi içermez.
    •    Yüksek ateşte pişirildiği için uzun süre bayatlamaz.
    •    Kendine has kokusu ve dokusuyla diğer ekmeklerden ayrılır.

Malatya’da tandır ekmeği, genellikle çift katlı ve büyük olur. İç kısmı yumuşak, dışı çıtırdır. Odundan gelen is kokusu, ekmeğe ayrı bir aroma katar.

Ama en önemlisi, tandır ekmeği, fırın ekmeği gibi seri üretime dayalı değildir. Her biri emek ve sabırla tek tek pişirilir.

Peki, böylesine köklü bir kültürel mirasın hak ettiği değeri görüp görmediğini hiç düşündünüz mü?

Fransa’nın baget ekmeği UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine alındı.

Ama tandır ekmeği…

Hâlâ Anadolu’nun unutulmaya yüz tutmuş değerlerinden biri olarak kalmaya devam ediyor.

Oysa tandır ekmeği, sadece bir ekmek değil, bir kültürel hazinedir.

Baget mi daha değerli?

Yoksa Anadolu’nun binlerce yıllık tandır ekmeği mi?

Peki, Batı’nın ekmeği kültürel miras olarak kabul edilirken, biz neden kendi değerlerimizi savunmuyoruz?

Bu yazı dizisi üç bölümden oluşmaktadır.

Devam edecek