ESKİ BAYRAMLAR

Bayram Gelmeden Günler Önceki Heyecan

Eskiden bayram gelmeden günler önce heyecandan uyuyamaz, içimiz içimize sığmaz, rahmetli Barış Manço’nun o güzel sesiyle söylediği “Bugün Bayram erken kalkın çocuklar, giyelim en güzel giysilerimizi” şarkısında olduğu gibi erkenden kalkıp alınan bayramlık giysilerimizi giyer, heyecanla beklerdik.

Bayram; Büyükleri Ziyaret Etmek, Hayır Duası Almak

Bizim zamanımızda Bayram; tatile gitmek değil, büyükleri ziyaret etmek, onların hayır duasını almak demekti.

Leblebi Şekeri, Balon, Mendil veya Bozukluk

Bizler ellerini öptüğümüz büyüklerimizden, Bayram hediyesi olarak leblebi şekeri, balon, mendil veya bozukluk alan son nesildik herhalde. Hiç de gocunmazdık ve çok da mutlu olurduk.

Yeni Melek Sineması ve Üç Film Birden

Aldığımız bozuklukları biriktirip Yeni Melek sinemasının ilk 10.30 matinesine girip arka arkaya üç film seyreder ve öyle mutlu bir şekilde eve gelirdik ki anlatamam.

Samimiyetsiz Toplu Mesajlar Yerine Manzara Resimli Tebrik Kartları

O dönem, şimdikiler gibi samimiyetsiz bayram kutlamaları içeren toplu mesajlar gönderilmezdi. Onun yerine dostlara içimizden gelen sevgi sözcüklerini yazdığımız manzara resimli tebrik kartları gönderilirdi.

En Ufak Bir Şeyden Mutlu Olmak

En ufak bir şeyden mutlu olduğumuz için bayramlar bayram gibi kutlanırdı. Şimdiki çocukların yedikleri önünde yemedikleri arkasında ama hiçbir şeyden mutlu olmuyorlar maalesef.

Tatil Yapma Kavramı ve Sıla-ı Rahim

O dönem, bayramlarda tatil yapma diye bir kavram yerleşmemişti henüz. Bırakın tatil yapmayı, gurbette olanlar mümkün olduğunca sıla-ı rahim yapmaya çalışır ve mutlaka ebeveynlerinin yanında bayramı geçirmeyi arzularlardı.

Bayram Temizliği

Bayramın olmazsa olmazı bayram temizliği, annelerimiz günler önce temizliğe başlar, dip köşe pırıl pırıl temizlerlerdi.

Bozuk Paralar ve Şekerlerin Hazırlığı

Büyüklerimiz önceden hazırlıklarını yapar, çocukları sevindirmek için bozuk paralar, şekerler kapının yanında hazır bekletilirdi.

Kolonya ve Şeker Alışverişi

Şeker alınırken kolonya ihmal edilmez, mutlaka kolonyacıdan kolonya doldurtulurdu!!!

Bayramda Ekmek ve Gazete

Bayramlarda ekmek çıkmaz, fırınlar kapalı olurdu. Bayramlık ekmeğimizi önceden almak zorunda kalırdık. Bayramlarda günlük gazeteler de çıkmaz, onun yerine “Bayram” gazetesi çıkardı.

Bayramlık Giysiler ve Çocukların Sevinci

Bayramlıklar alınınca çocuklar için bayram o zaman başlardı. Şimdi olduğu gibi, öyle senenin her ayında veya istediğiniz anda giysi, ayakkabı alınmazdı. Bayramlar bizim için harçlık, giysi ve ayakkabı demekti. İhtiyaçlar biriktirilir ve bayramda karşılanırdı.

Elbise Diktirme ve Provaya Gitme Heyecanı

Üstümüze göre hazır elbise bulmamız mümkün olmadığı için elbiseler mutlaka diktirilirdi. Provaya çağırıldığımız zaman da mutluluğumuz tavan yapardı. Aldığımız ayakkabıyla yattığımız, yastık altında sakladığımız çok olmuştur.

Bayram Günü Eğlencesi

Eğlence ihtiyacını, Kernekte kurulan tahtadan yapılma elle çevrilen, dönme dolaplar ve salıncaklarla giderdiğimiz, ip cambazlarını izlerken kendimizden geçtiğimiz müstesna bir gündü bayram günü.

Seyyar Salıncak ve Çocuk Oyunları

Seyyar salıncaktan indikten sonra çatapat, kızkaçıran cephanelerini toplar, sokaklarda “fiiçuuuyyyvv” sesleri yankılanır, mantar tabancasının pat patları ile inlerdi mahalle.

Küskünlerin Barışması

En önemsediğim şey de küskünlerin bayram günü mutlaka barışmaları idi.

Bayram Namazı ve Bayramın Resmi Başlangıcı

Bayram namazına gidişle bayram da resmen başlamış olurdu. Bayram namazında biz çocukların en sevdiği bölüm imamın bayram namazını anlatışı olurdu. “Allahüekber deyip elleri salarsınız biiir, Allahüekber deyip elleri salarsınız ikiiii, Allahüekber deyip elleri salarsınız üüüç”… Kısaca da “Üç salla bir bağla” demesi hoşumuza giderdi. Namaz bitiminde hocalar ve cemaat birbirleriyle bayramlaşırlar, ondan sonra dağılınırdı.

Mezar Ziyaretleri ve Arefe Günü Sükûneti

Namazdan sonra mezar ziyaretleri yapılır, ahirete intikal etmiş büyükler yad edilirdi. Biz bu kabir ziyaretini daha sakin olduğu için arefe günü yapardık.

Aile Büyüğünün Evinde Toplanma ve Bayramlaşma

Mezarlık dönüşü aile büyüğünün evinde tüm aile toplanırdı. Büyüklerin elleri öpülür, küçükler kucaklanır ve harçlıklar toplanmaya başlanırdı.

Bayram Yemeği Geleneği

Daha sonra sıra analarımızın yapımına geceden başladıkları yemeklere gelirdi. Malatya’da çok büyük bir kesim bayramda klasik kahvaltı yapmaz, onun yerine “bayram yemeği” yerdi. Benim çocukken dört gözle beklediğim sahne bu yemek sahnesiydi. O bayram yemeği o kadar tatlı gelirdi ki anlatamam. Tadı hala damağımdadır. Bayram yemeği mönüsü evlere göre çeşitlilik gösterebilirdi. Ama baş yemek her zaman “kaburga dolması” ve tereyağlı pilav olurdu.

Güle Oynaya Yenen Bayram Yemeği ve Baklava

Güle oynaya “gülüşügünen” yenen bayram yemeğinden sonra sıra yine analarımızın elleriyle açtıkları yufkadan yaptıkları cevizi bol baklavaya gelirdi, o da yendikten sonra diğer büyüklerin, akrabaların, komşuların bayramını kutlamak için ziyaretler başlardı.

Azalan Ziyaretler ve Toplumun Değişimi

Şimdi bu ziyaretler yok denecek kadar azaldı. Ziyaretlerin azalması da insanların birbirinden uzaklaşmasına, birbirlerini anlamamalarına ve daha da ileri gidersek selam bile vermeye gerek duymayan bir toplum haline gelmemize sebep oldu.

Eski Bayramların Özlemi

Velhasıl eski bayramlar, uçsuz bucaksız bozkırların nadide çiçekleri ve de kabına sığmayan deli bir heyecandı. Şimdiki çocuklar gerçekten çok şanssız… Bu güzellikleri yaşamadılar ve de yaşayamayacaklar.

Bayram Tebriği

Bayramınız mübarek olsun, Malatya’mın güzel insanları… Selam olsun Malatya’mın güzel insanlarına…

ATİLLA KANTARCI