Hititlerin Malatya'sından Asurların Şehrine: Tarihin Derinliklerinde Kaybolan Krallık

MALATYA: HİTİTLERİN İZİNDE BİR ŞEHİR

Tarih boyunca Malatya, sadece bir şehir olmadı.

Bazen bir kale, bazen bir ticaret merkezi, bazen bir savaş meydanı, bazen de bir başkent oldu.

Ancak bu şehir, en çok Hititler döneminde önemli bir yer kazandı.

Hititler, M.Ö. 2000’li yıllarda Anadolu’nun en büyük uygarlıklarından biri olarak yükseldiğinde, Malatya onların en stratejik noktalarından biri haline geldi.

Bu dönemde Malatya, Kuzey Suriye ile Anadolu arasında bir köprü gibiydi.

Ancak bu köprü sadece tüccarları değil, savaşçıları da taşıyordu.

⸻

HİTİTLER VE MALATYA: KRALLARIN SAVAŞI

Malatya’nın Hitit İmparatorluğu’na dâhil olduğu dönemde, ilk büyük fetihler yaşandı.

Kuşara Kralı Anitta, M.Ö. 1750 civarında Anadolu’yu tek bir yönetim altında toplamaya başladı. Malatya’nın da bu birliğe katıldığı düşünülüyor.

Ardından Hititler, güneydeki egemenliklerini pekiştirmek için büyük savaşlara girişti.
    •    I. Hattuşiliş, Kuzey Suriye yolunu güvence altına aldı.
    •    I. Murşiliş, Anadolu’yu kontrol ettikten sonra Halep ve Babil’e sefer düzenledi.
    •    Hitit Kralı Şuppililiuma, M.Ö. 1450’lerde Fırat Nehri’ni geçerek Malatya’yı tekrar ele geçirdi.

Malatya, bu dönemde Hitit İmparatorluğu’nun en önemli şehirlerinden biri haline geldi.

Ancak hiçbir imparatorluk sonsuza kadar hüküm sürmezdi…

⸻

HİTİTLERİN ÇÖKÜŞÜ VE MALATYA’NIN KADERİ

M.Ö. 1200-1000 yılları arasında, Anadolu’yu kavimler göçü vurdu.

Hitit İmparatorluğu bir gecede yıkılmadı, ama parçalanarak dağıldı.

Bu dönemde Malatya, Hititlerin mirasını sürdüren küçük krallıklardan biri oldu.

Buna Geç Hitit Dönemi denir.

Hititlerin çöküşüyle birlikte, Malatya küçük bir şehir devleti olarak varlığını sürdürdü.

Ancak bu kez, gözünü Malatya’ya diken yeni güçler vardı.

⸻

ASURLARIN GÖZÜ MALATYA’DA

Asurlular, Malatya’yı kendileri için bir tehdit ve fırsat olarak gördüler.

M.Ö. 1116-1096 yıllarında Asur Kralı I. Tiglat Pileser, Malatya’ya saldırarak şehrin kralını yendi.

Malatya halkı vergilendirildi ve rehin alındı.

Ancak Asurlular için bu yeterli değildi.

Malatya’nın stratejik önemi, daha fazla savaşın yaşanmasına neden oldu.

M.Ö. 835’te Asur Kralı III. Salmanassar, Malatya Kralı Lalli’yi yenerek şehri ağır vergiye bağladı.

Bu dönemden itibaren Malatya tam anlamıyla Asur baskısı altına girdi.

⸻

MALATYA KRALLARININ DİRENİŞİ VE URARTULAR

Malatya, Asurlara karşı tam anlamıyla teslim olmadı.

M.Ö. 824-807 yıllarında Urartu Krallığı güçlenmeye başladı.

Urartu Kralları, Asurlara karşı Malatya’yı kendi müttefiki yapmak istedi.

Malatya Kralı Sulumeli, Urartulara karşı direnmeye çalıştı.

Ancak M.Ö. 789’da Urartu Kralı I. Argişti, Malatya’yı ele geçirdi.

Bu süreçte Malatya, sürekli olarak Urartular ve Asurlular arasında el değiştirdi.

⸻

MALATYA’NIN SON KRALI VE ASUR SÜRGÜNÜ

M.Ö. 722’de Malatya Kralı Funzianu, Asur Kralı II. Sargon’a esir düştü.

Bu, Malatya Krallığı’nın sonu oldu.

Asur Kralı II. Sargon, Malatya halkını sürgüne gönderdi.

Malatya artık bağımsız bir krallık değil, Asur’a bağlı bir yönetim haline gelmişti.

Bu, Malatya’nın tarih sahnesindeki en büyük kırılmalardan biri olarak kaydedildi.

⸻

MALATYA: KİMLİĞİNİ KAYBEDEN ŞEHİR Mİ?

Hititlerin başkenti değil, ama en önemli şehirlerinden biri…

Asurluların büyük bir fetih zaferi…

Urartuların direndiği kale…

Malatya, tarih boyunca sürekli el değiştiren bir şehir oldu.

Ama asıl soru şu:

Malatya, bu kadar güçlü bir tarihî mirasa sahipken, bugün bu kimliği yeterince yaşatıyor mu?

Belki de Malatya’nın gerçek tarihi, sadece müzelerde sergilenen heykellerde değil, toprak altında keşfedilmeyi bekleyen taşlarda saklı.

Ve belki de…

Malatya, geçmişini hatırladıkça yeniden bir tarih şehri olacak.

Son