Peygamberlerin Masumiyeti ve Tarih Boyunca Ulemanın Yaklaşımı - 2

Bismillahirrahmanirrahim

Peygamberlerin masumiyeti meselesi, İslam ulemasının üzerinde en çok durduğu konulardan biridir. İbn Teymiyye, İmam Nevevî, Fahruddin er-Razi, Ebu’l-Meâlî el-Cüveynî, İmam Gazâlî ve diğer büyük âlimler bu meseleyi detaylıca ele almışlardır.

Bütün ulemanın ittifak ettiği nokta şudur:
• Peygamberler büyük günahlardan korunmuştur.
• Peygamberler, hata ettiklerinde Allah tarafından hemen uyarılır ve düzeltilirler.
• Peygamberler, ümmetlerine yanlış bir şey tebliğ etmezler, tebliğde yanılma olmaz.

Ancak küçük günahlar ve beşerî hatalar konusunda ihtilaf vardır.

İbn Teymiyye’nin Görüşü: Küçük Günahlar ve Allah’ın Müdahalesi

İbn Teymiyye, peygamberlerin büyük günahlardan kesinlikle korunduğunu vurgularken, küçük günahlar konusunda şu görüşü savunur:

“وَالصَّحِيحُ أَنَّهُ قَدْ يَصْدُرُ مِنْهُمْ بَعْضُ الصَّغَائِرِ وَلَكِنْ لَا يُقِرُّونَ عَلَيْهَا”

“Sahih olan görüş şudur ki; peygamberlerden bazı küçük günahlar sadır olabilir, fakat Allah onları bu hatalarında bırakmaz.”

Bu ifadeden anlaşılan şudur: Peygamberler de beşerdir ve hata yapabilirler. Ancak onların hataları sıradan insanların hataları gibi değildir. Çünkü:
• Allah onların hatalarını hemen düzeltir.
• Hataları, ümmetin ibret alması içindir.
• Hataları, tebliğ edilen dinin esaslarını değiştirmez.

Kur’an’da bu duruma örnek olarak Hz. Peygamber (sav)’in bir âmâya karşı tutumu gösterilir:

“عَبَسَ وَتَوَلَّىٰ ۝ أَن جَاءَهُ الْأَعْمَىٰ”
(Peygamber yüzünü ekşitti ve döndü, çünkü kendisine bir âmâ geldi.) (Abese, 80/1-2)

Burada Hz. Peygamber’in (sav) önünde Kureyş’in ileri gelen müşrikleri varken, Abdullah bin Ümmü Mektûm adındaki âmânın yanına gelmesini öncelikli görmemesi bir hata olarak değerlendirilmiş ve Allah tarafından düzeltilmiştir.

İbn Teymiyye’ye göre bu tür olaylar peygamberlerin beşerî yönünü gösterir ve ümmet için birer ibret vesilesidir.

Bazı Âlimlerin İhtilafları: Küçük Günahlar Meselesi

1. Görüş: Peygamberler Küçük Günah İşlemezler

İmam Gazâlî ve İmam Nevevî gibi bazı âlimler, peygamberlerin küçük günahlardan bile masum olduğunu söylemişlerdir. Delil olarak şu ayeti gösterirler:

“وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ۝ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا ۝ قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا ۝ وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا”
(Ve nefse ve onu düzgün bir şekilde yaratana andolsun ki; ona fücurunu ve takvasını ilham etti. Kim nefsini arındırırsa kurtuluşa erer. Kim de onu kirletirse hüsrana uğrar.) (Şems, 91/7-10)

Bu görüşe göre, peygamberlerin nefisleri en yüksek derecede arındırıldığı için, küçük günahlardan bile korunmuşlardır.

2. Görüş: Peygamberler Küçük Günah İşleyebilir Ama Israr Etmezler

İmam Fahruddin er-Razi, Ebu’l-Meâlî el-Cüveynî ve İbn Teymiyye gibi birçok alim ise şu görüşü benimsemiştir:
• Peygamberler küçük günah işleyebilir.
• Ancak hemen düzeltilir ve bu günaha devam etmezler.

Bu görüşü destekleyen delillerden biri Hz. Âdem’in yasak meyveyi yemesi meselesidir:

“فَعَصَىٰ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَىٰ”
(Böylece Âdem Rabbine asi oldu ve yolunu şaşırdı.) (Tâhâ, 20/121)

Ancak hemen ardından tövbe ettiği belirtilmiştir:

“ثُمَّ اجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَتَابَ عَلَيْهِ وَهَدَىٰ”
(Sonra Rabbi onu seçti, tövbesini kabul etti ve ona doğru yolu gösterdi.) (Tâhâ, 20/122)

Bu deliller, peygamberlerin küçük hatalar yapabileceğini ancak hemen düzeltilip tövbeye yönlendirildiklerini gösterir.

Peygamberlerin Masumiyeti Üzerine Genel Çerçeve
• Bütün ümmetin ittifakıyla peygamberler büyük günahlardan masumdurlar.
• Küçük günahlar meselesinde farklı görüşler olsa da, peygamberler hatalarında bırakılmaz.
• Allah, vahiy yoluyla peygamberlerin hatalarını hemen düzeltir.
• Bu mesele, peygamberlerin beşerî yönünü ve ümmet için ibret kaynağı olmalarını gösterir.

Bu tartışmalar, sadece akademik değil, günümüzde de peygamber algısını doğru anlamamız açısından kritik bir meseledir.

Bu Yazı Dizisinin Devamında…

Bu yazı dizisi 12 bölümden oluşmaktadır ve her bölümde farklı bir konu detaylı olarak ele alınacaktır.

Sonraki Bölüm: “Kur’an’da Peygamberlerin Hataları ve Düzeltici Vahiy”

Bu bölümde, Kur’an-ı Kerim’de geçen peygamberlerin hataları ve Allah’ın onları nasıl düzelttiğini örnekleriyle ele alacağız.

Kaleme alan: Murat Çetin