Gebelikte Beslenme

Değerli takipçilerim, bu kez oldukça uzun bir aradan sonra sizlerle yeniden buluşmanın keyfini yaşıyorum. Aradan geçen zaman özellikle kişisel gelişimim için önemli ve verimli bir süreç oldu. Yakın bir zamanda yüksek lisans eğitimimi tamamlayarak ‘Uzman’ diyetisyen unvanına kavuştum. Oldukça yoğun ve yorucu bir sürecin ardından geçebildim klavyenin başına. Bir şeyler yazmayı ne kadar özlediğimi de bu sayede fark etmiş oldum. Dilerim bir daha arayı bu kadar açmayız. 

Sizlere aylar önce başladığım ve inşallah şimdi tamamlayacağım bir başlıkla selam vermek istedim. Konumuz: Gebelikte beslenme. 

Gebelik, kadınlar için en özel dönemlerden biridir ve bu dönemde beslenme başta olmak üzere anne adayının neredeyse her hususta dikkat etmesi gerekmektedir. Bu süreç öyle özeldir ki; kadının, hem vücudunda oluşan yeni canlıyı hem de kendisini sağlıklı bir şekilde beslemesi gerekir. Gebelik öncesinde ve sırasında beslenme düzeninin oturtulması, gerekli vitamin ve minerallerin yerine konması, yeterli enerjinin alınması sağlanmalıdır. Bu özel süreçte anne adaylarının -özellikle de fazla kilolu ya da obez ise- kesinlikle diyetisyen kontrolünde ilerlemesi gerekmektedir. Annenin bu dönemdeki beslenme şekli ile bebeğin doğum ağırlığı, beyin gelişimi ve sağlığı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Hamilelik sürecinde çoğu kadının beslenme düzeni bozulmaktadır. Bu da bebeklerde başta düşük doğum ağırlığı, fiziksel ve zihinsel gelişim geriliği, hastalıklara yakalanma riskinde artış ve ölü doğum olmak üzere pek çok sıkıntıya yol açabilir. 

Önemli olan bir başka nokta ise; gebelik döneminde annenin enerji ve besin öğeleri gereksinimi artar. Bu ihtiyaç karşılanmadığı takdirde bebeğin büyüme ve gelişmesi için gereksinim duyulan besin öğeleri, annenin kendi dokularından sağlanır. Bunun sonucunda da annede, çeşitli hastalıklar ortaya çıkar ve enfeksiyonlara karşı direnç azalır. Kısacası bu dönemdeki yetersiz ve dengesiz beslenme hem anne açısından hem de bebek açısından pek çok probleme yola açabilir. 

İlk olarak vurgulamak istediğim şey bu süreçteki vitamin- mineral takviyeleri. Özellikle folik asitin ne kadar önemli bir vitamin olduğunu, neden gebelikten 3 ay öncesi başlanması gerektiğini ve faydalarını, yeterli alınmadığı durumda oluşabilecek sıkıntıları geçmişte yazmış olduğum  ‘Folik Asit Nedir’ başlıklı yazımdan okuyabilirsiniz. Folik asit kesinlikle olmazsa olmaz. Son zamanlarda karşı çıkan ve halkı yanlış yönlendirenler olsa da siz lütfen doktorunuzu dinleyin. Diğer vitamin – mineral takviyeleri size yapılan rutin biyokimyasal tetkiklerden sonra zaten doktorunuz tarafından gerekli şekilde önerilecektir. İlerleyen aylarda ve doğum sonrası sıkıntı yaşamamak için bu önerileri uygulamanız önemlidir. 

İşin beslenme kısmına bakacak olursak bu uzun sürecin her bir trimesterını (3 aylık dönem) ayrı ayrı ele alacağım. Çünkü bu süreç içerisindeki her dönem kendi içinde farklılıklar gösteriyor.

1.    Trimester (1-13. Haftalar)

Bu dönem bir bebeği olacağını öğrenen annenin heyecanla başladığı ancak yaşayacağı bulantılar ve kusmalar yüzünden neye uğradığını şaşırdığı dönemdir. Tabii bu her gebede böyle olmaz ama çoğu gebe bu şikayetleri yaşar. Bu dönemde özellikle sabah saatlerinde olmak üzere yoğun bir bulantı hissi hakimdir. Her gebenin kendi sürecini iyi izleyerek kendisine iyi gelen besinleri keşfetmesi gerekir. Bulantıya çözüm olabilecek besinlere leblebi, sade çubuk kraker, galeta, yoğurt ve zencefil gibi besinleri örnek verebilirim. Bulantıyı ve kusmaları yönetebilmek, bunlara rağmen yeterli beslenebilmek çok önemlidir. Çünkü bebeğin organlarının ve kemiklerinin gelişimi bu haftalarda olmaktadır. Ve siz ne yerseniz o besindeki içerik evladınızda şekil bulacaktır. Ama maalesef çoğu anne adayı ilk trimesterde yetersiz beslenmekte ve kilo kaybetmektedir. 
Bu dönemde:
 -Asitli içecekler ve meyve suları mide asidini daha da artıracağı için tüketmemelisiniz. 
-Günlük en az 8-10 bardak su tüketmelisiniz. Unutmayın, minik bebeğiniz su dolu bir kesede yüzüyor. Artık sadece kendi ihtiyacınız için su içmiyorsunuz. Bu yüzden bulantılar zorlasa da su tüketimi oldukça önem taşımaktadır.
-Bu dönemde yeterli protein alımını sağlamak için yoğurt, süt, peynir, et gibi besinleri beslenmenizden eksik etmemelisiniz. Her sabah bir tane yumurtayı kahvaltınıza eklemelisiniz. Özellikle et, tavuk, balık grubuna karşı bulantınız oluyorsa bu besinlerden oluşan eksikliği başka protein kaynaklarından karşılamalısınız.
-Karbonhidrat kaynağı olarak kompleks karbonhidrat olarak adlandırdığımız lif içeriği yüksek (tam tahıllı ekmek gibi) besinleri tercih etmelisiniz.
-Gereksiz ve boş enerji alımından kaçınmalısınız. 
-Bu dönemde diüretik etki yapabileceği için ve bazı istenmeyen durumlara yol açabileceği için bitki çaylarından uzak durmalısınız. Doktorunuza danışarak bulantı için onay verirse zencefil çayı tüketebilirsiniz.
-Kafein alımını azaltmalısınız. Çünkü aşırı kafein alımı bebeğin kemik yoğunluğu ve kalsiyum içeriği üzerinde zararlı etkilere neden olabilir. Bu yüzden günde 2 bardak açık çay, haftada 1- 2 gün bir fincan kahve tüketmek bence yeterli olacaktır. 
-Meyve ve sebze tüketimi vitamin – mineral eksiğini kapatmak açısından önemlidir. Ayrıca sağlıklı enerji sağlayıcılarıdır; ancak elbette yeterli miktarda tüketilmelidir.
-Özellikle ceviz ve fındık gibi kuruyemişlere tüm hamilelik sürecinde olduğu gibi bu dönemde de önem verilmelidir. Günde 2 adet ceviz ya da 10 adet fındık yemenizi tavsiye ederim.
-Başta da bahsettiğim gibi gerekli vitamin ve mineral takviyelerini de ihmal etmemelisiniz.
 Rutin doktor kontrolleri ve diyetisyen desteği ile bu süreç en sağlıklı şekilde tamamlanmalıdır. Kalan dönemlerde nasıl beslenilmesi gerektiğini konuşmak üzere önümüzdeki hafta görüşürüz. 

Sağlıkla kalın. 

Uzm. Dyt. İrem Kaya