Suçu ve suçluyu övme

Suç işlemek kadar, bir suçu cezası yokmuş ve sanki işlenen o suç, hiç suç değilmiş gibi övmek de yasalarımızda suç olarak düzenlenmiştir. Aynı şekilde suçlu olan kimsenin yaptığı eylem nedeniyle bir başkası tarafından övülmesi de kanunda ceza yaptırımına tabi tutulmuştur.

Suçu ve suçluyu övme suçu Türk Ceza Kanunu’nda kamu barışına karşı suçlar bölümünde 215. maddede düzenlenmiş ve ceza yaptırımı altına alınmıştır. Madde metninde; “İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Şeklinde ifade edilmiştir.

Suçu ve suçluyu övme suçu, mahkeme hâkiminin bir karar verirken bazı durumlarda siyasi dengeleri göz önüne almak durumunda kaldığı ve bazı hâllerde ise cezalandırılacak kişinin salt düşüncesini cezalandırma yoluna gittiği bir suç tipi olduğu için insan hakları bakımından tartışmalı bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.

NASIL İŞLENİR?

Suçu ve suçluyu övme suçu, işlenmiş bir suçun övülmesi ve suç işlemiş olan bir kimsenin övülmesi şeklinde iki farklı türde işlenebilir. Bunlara kısaca değinecek olursak;

İşlenmiş bir suçun açık bir şekilde övülmesinden kastedilen, suçu işleyen kişinin işlemiş olduğu bir fiilin övülmesidir. Bilindiği üzere işlenmiş bir suç için, yargı kararı ile kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı olması gerekir veya ceza veren mahkemenin ceza verilmesine yer olmadığı kararı vermesiyle işlenmiş bir suçtan bahsedilebilir.

Bir diğer seçimlik hareket olan, suç işlemiş kişinin övülmesi durumu ise, işlemiş olduğu bir suç dolayısıyla bir kişinin, bir başka kimse tarafından açıkça övülmesi hâli de suçu ve suçluyu övme suçunu oluşturur.

Suçun oluşması için yine övülen kişi hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmiş olmalıdır. Övülen kişi hakkında kesinleşmiş bir mahkeme hükmü yoksa, yargılama sürecince bu kişinin övülmesi, suçu ve suçluyu övme suçunu oluşturmaz. Bu suçun oluşması için, failin bir kişiyi alenen (açık bir şekilde) övmesi gerekir. İşlenmiş olan bir suçu öven kişiyi veya sırf suç işlemesi sebebiyle bir kişiyi övme hâli cezalandırılır. Suç işlemiş olan failin övülmesi durumunda, bu kişi aracılığıyla işlenmiş olan suç övüldüğünden faile ceza verilir.

Örnek vermek gerekirse, DHKP-C, PKK gibi terör örgütlerinin övülmesi ve keza bu gibi örgütler sebebiyle ceza mahkumiyeti kesinleşen kişilerin övülmesi, bu suçu oluşturur.

Youtube, Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal ağlar üzerinden herkese açık bir şekilde işlenen suçu ve suçluyu övme eylemi de bu suçu oluşturur. Gazete, internet sitesi gibi iletişim araçları ile yazılan yazılar veya vatandaşlar tarafından açılan pankartlar aracılığı ile de bir suçun ve suçlunun övülmesi eyleminde de suçun aleni bir şekilde işlendiği gerekçesiyle suç oluşacaktır.

Bu suçun işlenmesi bakımından suçu ve suçluyu övme suçunda açık ve yakın bir tehlikenin varlığı da gerekmekte olup, bu unsur objektif cezalandırılabilme şartlarındandır.

Son olarak suçu ve suçluyu övme suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi durumu aynı kanunun 218. maddesinde düzenlenmiş olup hükme göre, basın ve yayın yoluyla suçu ve suçluyu övme suçu işlenirse verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır. Haber verme sınırları içerisinde kalarak, eleştiri mahiyetinde olarak yapılan düşünce açıklamaları bu suçu oluşturmayacaktır.