UZUN COVİD

Değerli takipçilerim bu hafta sizlere kendimden yola çıkarak bir şeyler yazmaya karar verdim. Kasım ayının başında anneme covid tanısı konulmuştu. Yine burada dert dökmüştüm sizlere. Ertesi gün ben, babam ve anneannem derken ailece pozitif çıktık. Hastalığı evde atlatabildiğimiz için şükrediyorum. Ancak çok da kolay atlatamadık. Bizi her anlamda zorlayan bir hastalık oldu ve olmaya devam ediyor. Bugün yeniden bu konuya eğilme nedenim tam olarak bu. Çünkü devam ediyor. Tamam, vücudumuz antikor üretti, tamam atlattık hastalığı ama etkileri bir türlü yakamızı bırakmıyor. Tam “iyi oldum artık,” derken yeniden düşüyorum. Bu durum ciddi manada sabrımı ve gücümü zorlamaya başladı. Hastalığı atlatan kimle konuşsam aynı dertten mustarip. Belirtilerin 2 hafta sürdüğünü söyleyen de oldu, 2 ay sürdüğünü söyleyen de… Hal böyle olunca araştırmaya koyuldum. Bir süredir bu konu ile ilgili araştırmalar yapıyorum. Yaşadığımız şeyin literatürdeki adı “Uzun Covid”

"Uzun Covid", Covid-19'dan iyileşmiş, ancak hala enfeksiyonun kalıcı etkilerini bildiren ya da beklenenden çok daha uzun süredir semptomları olan kişilerde hastalığı tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Hastalığın en çok hayatımızı etkileyen belirtisi şüphesiz ‘yorgunluk'. Araştırmalar bu yorgunluğa sebep olan şeyin akciğer patolojisi haricinde meydana gelen inflamasyon olduğunu söylüyor. İnflamasyon, bağışıklık sisteminin organları enfeksiyondan ve yaralanmadan korumaya çalışması esnasında meydana gelir. Amaç, vücudun iyileşmeye başlaması için hasarlı dokunun yerini belirlemek ve ekarte etmektir. İnflamasyon dediğimiz olay vücuttaki iltihaplanmadır, diyebiliriz. Her sabah uyandığınızda vücudunuzda bir iltihap ve zonklama varmış gibi hissetmenize sebep olur. İşte bağışıklık sistemi Covid ile savaşırken de inflamasyon olur. Ve etkileri uzun süre devam eder. Covid sürecinde ve sonrasında elden, ayaktan düşmemize sebep olan şey tam olarak budur.

Bu iltihaplanma aynı zamanda bilişsel bozukluklara sebep olabildiği için; Uzun Covid sürecinde unutkanlık, beyin sisi, odaklanamama gibi pek çok sıkıntı ile mücadele etmek durumunda kalıyoruz.

Belirtiler enfeksiyon sonrasında 3 haftadan fazla sürüyorsa Uzun Covid, 12 haftadan fazla sürüyorsa Kronik Covid olarak adlandırılıyor. Dilerim kronikleşmeden hayatımızdan çıkar gider.

İtalya'da bir araştırma ekibi, iyileştikten sonra taburcu edilen yaklaşık 10 hastadan dokuzunun, hastalık başlangıcından 60 gün sonra dahi en az bir semptom yaşadığını bildirmiştir.

Bir başka çalışma, Covid geçirmiş 143 kişinin iyileştikten sonra %32'nin bir veya iki belirtiye,  %55'inin üç veya daha fazla belirtiye sahip olduğunu tespit etmiştir. Hastaların çoğu hala daha, yorgunluk (%53), nefes darlığı (%43), eklem (%27) ve göğüs ağrısı (%22) gibi belirtiler yaşadıklarını dile getirmişlerdir. 57 hasta, eski yaşam kalitelerinin olmadığını bildirmiştir.

Bugünlerde ben de aynı belirtilerden yakınıyorum. Teşbihte hata olmaz, yarım bir insan gibi hissediyorum.

Uzun Covid sürecinin en sık görülen belirtileri olarak halsizlik, koku - tat alamama, öksürük ve nefes darlığı sayılmaktadır. Daha az sıklıkla eklem, kas, göğüs ve baş ağrısı, beyin sisi, uyku problemleri, saç dökülmesi gibi yakınmalar belirtilmektedir.

İngiltere Covid-19 Semptom Çalışması ekibi, yaklaşık dört milyon kullanıcıdan belirti bilgilerini topladıklarını belirtti. Ekip, “Çoğu sağlık kaynağı, insanların iki hafta içinde iyileşeceğini gösteriyor. Ancak bunun Covid bulaşmış herkes için geçerli olmadığı giderek daha açık hale geliyor” diyerek aslında Covid ve etkilerinin bizim tahminimizden daha ciddi olduğunu vurguluyor. Tabii burada karantina süreci biter bitmez kendini dışarı atanlara da bir uyarı var. Her insanda virüsün bitme süresi aynı olamaz. Bu yüzden lütfen karantina süreci bittikten sonra bir süre daha izole olun.

Tüm dünyada bir yandan virüsle başa çıkmanın yolları aranırken öte yandan Uzun Covid süreci tedavi edilmeye çalışılıyor. Biz henüz bu konu üzerine fazla yoğunlaşmasak da diğer ülkeler bu konuyu asla es geçmiyor. Uzun Covid sürecinin bir tsunami etkisi yaratarak iş gücünü ve ekonomiyi olumsuz etkilememesi için önlem almaya başladılar bile. Çalışmalar Uzun Covid'i yaşayan insanların psikolog, fizyoterapist ve diyetisyen desteği alması gerektiğini vurgulamaktadır.

İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS) yaptığı açıklamada, “Çalışmalar, hayatta kalanların çoğunun, nefes alma güçlükleri, yorgunluk, kas fonksiyonlarında azalma, günlük asgari işlerini yerine getirememe ve travma sonrası stres, anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunlarına sahip olduğunu gösteriyor” dedi. İngiltere, Covid-19'un uzun vadeli etkilerinden mustarip kişilerin hemşireler, fizyoterapistler ve psikologlarla iletişim kurabileceği çevrimiçi bir portal sundu.

Dünya Sağlık Örgütü de Uzun Covid'in olumsuz etkilerini en aza indirebilmek amacıyla sağlık profesyonelleri için “Hastalık Sonrası Rehabilitasyon ve Özyönetim” broşürleri hazırlayıp dağıtmaktadır.

Ülkemizdeki farkındalığın da en kısa sürede artması ve Uzun Covid sürecinin daha fazla iş gücü kaybına yol açmadan bitmesi dileğiyle…

Sağlıklı günler dilerim.

Diyetisyen İrem ERCAN